Ν. ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΣ - ΓΚΙΚΑΣ / ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ Ή ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ ΤΟΠΙΟ

Ο Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας, ξεφεύγει από τον ανθρωποκεντρισμό των υπόλοιπων καλλιτεχνών της «Γενιάς του '30», ασπάζεται τον κυβισμό (καλλιτεχνικό ρεύμα της ζωγραφικής και της γλυπτικής που παραπέμπει στην περιοχή της γεωμετρίας) και ζωγραφίζει, μετακυβιστικά στην ουσία, τοπία, εσωτερικά και νεκρές φύσεις με φως και χρώμα ελληνικό. Δέχθηκε ευρωπαϊκές επιρροές ως προς την τεχνοτροπία της ζωγραφικής του, όμως διακρίθηκε για την έντονη ελληνικότητα των θεμάτων του.

Δούλεψε στην Ύδρα διαμορφώνοντας το δικό του «στυλ» συνδυάζοντας μετακυβιστικά στοιχεία με στοιχεία ελληνικής φύσης και φωτός. Είναι ο κύριος εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής εκφράσεως της γενιάς του με τον φωτοτροπικό εξελληνισμένο κυβισμό του.

Η ζωγραφική του χαρακτηρίστηκε «εξτρεμιστική» και ο πρίγκιπας Νικόλαος το 1927, είχε δηλώσει σ' έναν δημοσιογράφο, «...Είδα την έκθεσιν Γκίκα (Χατζηκυριάκου). Τι τρομερά πράγματα! Δεν είναι μήτε κυβισμός, μήτε φουτουρισμός, μήτε ιμπρεσιονισμός, μήτε σουρρεαλισμός, δεν ξεύρει κανείς τι είναι. Είναι Χατζηκυριακισμός». 

Ειδικά για τον Χατζηκυρικάκο - Γκίκα, αξίζει να μελετηθεί η επίδραση στην τεχνοτροπία του τού ελληνικού φωτός η οποία εμφανώς τον διαφοροποίησε σε σχέση με τους κλασικούς κυβιστές. 

Όσο για το έργο του Πανσέληνος ή Νυχτερινό τοπίο μπορεί να θεωρηθεί ως μία από τις πιο χαρακτηριστικές του προσπάθειες στην εκμετάλλευση των κυβιστικών τύπων. Όλος ο χώρος, δηλαδή το τοπίο, δίνεται με μία τονισμένη ανοδική διάταξη μόνο με γεωμετρικά σχήματα, τετράγωνα, τρίγωνα, παραλληλόγραμμα, γωνίες σε διάφορες θέσεις και κατευθύνσεις, που ουσιαστικά οδηγούν στο μόνο καμπυλόμορφο θέμα, την πανσέληνο. Δοσμένο με συγκρατημένα και αρμονικά χρώματα, το σύνολο συνδυάζει γεωμετρική ασφάλεια και κλασική λιτότητα, χρωματική ευγένεια και ποιητικό χαρακτήρα.

Πανσέληνος ή Νυχτερινό Τοπίο, 1957